Πώς θα μιλήσουμε στο παιδί μας για το σεξ?
Γράφει η Κατερίνα Ζήση,
Ψυχολόγος-Θεραπεύτρια Σεξολογικών Διαταραχών
Είναι αναπόφευκτο όταν είναι κανείς γονιός , να φτάσει εκείνη η ώρα που θα πρέπει να μιλήσει στο παιδί του για το σεξ. Για την ακρίβεια, αυτή η συζήτηση το πιθανότερο είναι ότι θα γίνεται κατά διαστήματα, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και φυσικά ανάλογα με τις εμπειρίες που αυτό σταδιακά μαζεύει.
Από τη βρεφική ηλικία βλέπουμε στο παιδί μας τα πρώτα εμφανή σημάδια σεξουαλικότητας. Θα πρέπει εδώ να γίνει απόλυτα ξεκάθαρο ότι πρόκειται για κάτι φυσιολογικό. Σίγουρα η φύση δεν κάνει τέτοιου είδους λάθη, επομένως μην απορήσετε αν το αγοράκι ή το κοριτσάκι σας παρουσιάσει σε βρεφική ηλικία στύσεις ή κολπικά υγρά. Δεν πρόκειται για κάτι ασυνήθιστο.
Σε λίγο μεγαλύτερη τώρα ηλικία, περίπου στα 2 με 3 χρόνια, όταν δηλαδή το παιδί ήδη μιλάει, συνήθως αρχίζει να έχει και τις πρώτες ερωτήσεις. Στη φάση αυτήν, οι ερωτήσεις έχουν κυρίως να κάνουν με τις παρατηρήσεις που το παιδί κάνει, βλέποντας τον εαυτό του και τα άλλα παιδάκια. Το παιδί εξερευνά το σώμα του και εντοπίζει διαφορές ανάμεσα σε αγοράκια και κοριτσάκια, διαφορές για τις οποίες φυσικά θα έρθει να μας ρωτήσει.
Τέτοιου τύπου ερωτήσεις από το παιδί μας θα πρέπει να τις αποδεχόμαστε με χαρά. Το παιδάκι μας σιγά σιγά μεγαλώνει και το ευτύχημα είναι ότι έρχεται σε εμάς για να πάρει τις απαντήσεις που ψάχνει. Για το λόγο αυτόν θα πρέπει σε αυτό το στάδιο να βάλουμε τις πιο γερές βάσεις, ώστε αύριο το παιδί μας να αντιμετωπίζει τη σεξουαλικότητά του με υγιή και υπεύθυνο τρόπο. Βασικά σημεία των απαντήσεων που θα του δώσουμε είναι:
-Να δώσουμε τη σωστή ονομασία για κάθε μέρος του σώματος, χρησιμοποιώντας την επίσημη λέξη γι' αυτό (πχ πέος).
-Να μη γελάμε ή νιώθουμε εμφανώς αμήχανα όταν κάνουμε τέτοιου είδους συζήτηση με το παιδί μας. Δε θέλουμε το παιδί να πιστέψει πως πρόκειται για ένα θέμα το οποίο δεν είναι σωστό να το συζητά με τους γονείς του ή για κάτι με το οποίο αστειευόμαστε.
-Δίνουμε στο παιδί με απλά λόγια να καταλάβει ότι υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στο ανδρικό και στο γυναικείο σώμα.
-Εξηγούμε στο παιδί ότι αν θέλει να εξερευνήσει το σώμα του, μπορεί να το κάνει στο δωμάτιό του που είναι ο ιδιωτικός του χώρος.
-Σιγά σιγά προσπαθούμε να περάσουμε στο παιδί μηνύματα σχετικά με το ότι δεν επιτρέπεται κανείς άλλος να το αγγίξει και να το κάνει να νιώσει άβολα.
Στο επόμενο ηλικιακό στάδιο, περίπου ως την έναρξη του Δημοτικού Σχολείου δηλαδή, τα παιδιά επανέρχονται με περισσότερες απορίες που σχετίζονται με το σεξ και τη γέννηση των μωρών. Στο στάδιο αυτό, εξηγούμε με απλά λόγια ορισμένα βασικά πράγματα για τη σεξουαλική πράξη και την εγκυμοσύνη. Οι πολλές λεπτομέρειες δε θα βοηθήσουν ιδιαίτερα, αλλά μία σχετικά πλήρης περιγραφή είναι απαραίτητη. Έπειτα φροντίζουμε να κατανοήσει το παιδί μας όσα θέλει να μάθει για το σώμα του και οπωσδήποτε ότι το σώμα του βρίσκεται κάτω από τον πλήρη δικό του έλεγχο.
Σε ηλικία από έξι έως εννέα ετών, είναι αναγκαίο να γίνουν συζητήσεις με το παιδί γύρω από το θέμα του σεξ, είτε αυτό μας προσεγγίσει για κάτι τέτοιο, είτε όχι. Το παιδί πρέπει να ενημερωθεί για τις αλλαγές που επίκεινται στο σώμα και στη ζωή του (πχ για την περίοδο). Πρέπει επίσης να καταλάβει καλύτερα πώς λειτουργεί η αναπαραγωγική διαδικασία και αυτό θα αποτελέσει την πρώτη και κύρια βάση για να προστατευτεί επαρκώς αργότερα. Είναι σημαντικό να γίνει ένα ξεκαθάρισμα σχετικά με τον προσωπικό χώρο του παιδιού και τον προσωπικό χώρο του ζεύγους των γονιών και να εξηγήσουμε ότι δεν εισβάλει κανείς στο χώρο του άλλου. Τέλος, ένα θέμα για το οποίο πιθανότατα θα ερωτηθούμε είναι το θέμα της ομοφυλοφιλίας, άρα θα πρέπει να είμαστε και προετοιμασμένοι ώστε να απαντήσουμε στο παιδί πως αυτό είναι κάτι που συμβαίνει. Καλό θα είναι να μη μας παρασύρουν σε ακραίες εκφράσεις οι προσωπικές μας απόψεις όσον αφορά το συγκεκριμένο θέμα, προκειμένου να αποφύγουμε να τρομάξουμε ή να μπερδέψουμε το παιδί.
Μετά τα εννέα χρόνια, το παιδί της σύγχρονης εποχής βρίσκεται πλέον στη φάση της εφηβείας. Γνωρίζει ήδη πολλά πράγματα και ανακαλύπτει κάθε μέρα περισσότερα. Η συζήτηση για το σεξ με το παιδί μας περνάει τώρα σε άλλο επίπεδο. Έχουμε να συζητήσουμε για θέματα φλερτ και σχέσεων με το άλλο φύλο, να κουβεντιάσουμε για αλλαγές στο σώμα και τη σκέψη του και να του μειώσουμε όσο μπορούμε το άγχος που αναπόφευκτα θα βιώσει. Σημαντικό τώρα είναι να ενημερώσουμε το παιδί για την ύπαρξη του προφυλακτικού και τη χρησιμότητά του τόσο αναφορικά με ασθένειες, όσο και αναφορικά με ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες. Μην ξεχνάμε επίσης να τους μιλήσουμε για το Διαδίκτυο και την πιθανότητα να προσπαθήσει κάποιος να τα εκμεταλλευτεί μέσα από αυτό. Είναι βασικό να μην τρομάξουμε και να μην απομακρύνουμε από κοντά μας το παιδί μας. Ακόμη κι αν νιώθουμε άβολα με τις ερωτήσεις του ή αν νομίζουμε πως είναι πολύ μικρό για να μάθει ορισμένα πράγματα, χρήσιμο είναι να σκεφτόμαστε ότι το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να το προετοιμάσουμε και να το βοηθήσουμε να μας εμπιστευτεί.
Κλείνοντας, να τονίσουμε ότι ακόμα κι αν το ίδιο το παιδί δεν έρθει σε εμάς για να μας ανοίξει μία συζήτηση σχετική με το σεξ, είναι απαραίτητο εμείς ως γονείς να ασχοληθούμε με το θέμα. Το παιδί μπορεί να νιώθει άβολα ή να φοβάται ή ακόμα και να μας ντρέπεται. Αυτό όμως δε βοηθά κανέναν, καθώς μεγαλώνοντας, αν τύχει να αντιμετωπίζει κάποιο σοβαρό θέμα, θα στραφεί σε κάποιον άλλον για βοήθεια, αφήνοντάς μας “απ' έξω”.
Το σεξ είναι μία φυσική λειτουργία και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται. Προορίζεται για να μας δίνει χαρά και όχι για να μας δημιουργεί προβλήματα. Η σωστή και έγκαιρη ενημέρωση λοιπόν των παιδιών μας, θα οδηγήσει στη δημιουργία ευτυχισμένων, υγιών και υπεύθυνων αυριανών συντρόφων και γονέων.
